CNC Router Large / CNC portaalfrees

Grote CNC Snijder / Portaal Frees / XPert26000

Vooraan in de space staat een grote CNC portaal frees. Deze is groot genoeg voor full-size Gamma-platen van meer dan 1 bij 2 meter. Normaal gesproken zit er een freesmachine in het portaal - geschikt voor hout, plexiglas en licht metaal.

Regels gebruik

Voor gebruik is instructie verplicht. Meld schade, storingen of andere zaken zo snel mogelijk; maar zeker binnen 24 uur op de mailinglist.

Een punt van aandacht zijn virussen en malware. De software is 'gelockt' op deze hardware-en-windows-combinatie. We kunnen de software niet herinstalleren (de fabrikant is lang geleden failliet gegaan). Dus dat betekent dat malware mogelijk het einde van de machine is. Let er daarom op dat je USB-sticks schoon zijn. Formatteer ze indien nodig!

Om deze reden zijn het gebruik van deze machine om te internetten en het installeren van software VERBOTEN. Overleg altijd eerst op de mailing list en zorg voor expliciet accoord.

Veiligheid

De machine is geclassificeerd als een normaal apparaat. Er is geen 'gevaarlijke apparaten'-verklaring nodig - ze kan na instructie normaal gebruikt worden. De bewegende delen zijn echter zwaar en kunnen plotseling met tientallen km/uur bewegen; er zit perslucht in een kWatt-spindel.

1. Zorg dat je instructie gehad hebt.
2. Zorg dat je weet waar de noodstoppen zitten.
3. Gebruik van een veiligheidsbril wordt aanbevolen. Met name als je met dunne freesjes werkt, of tijdens het frezen toekijkt. Ze spatten erg makkelijk stuk.
4. Het is verstandig om geluidsbescherming te gebruiken; zeker als je de grote afzuiger uit de houtwerkplaats gebruikt of als de frees op stand 2 of hoger staat.
5. Gebruik mondkapjes bij het zagen van materialen als MDF, pertinax, phenoliet of trespa.
6. Let op oververhitting - bij te lage snelheden is het niet moeilijk hout in de fik te krijjgen
7. Vraag hulp bij twijfel.

Een speciaal aandachtspunt zijn slippende freesjes. Als de frees gaat slippen en te ver uit de spantang (collet) zakt, dan wordt ze snel roodgloeiend en dan witheet. In dat geval smelt meestal het freesje (de collet kan meer hebben). Druk dan op de noodknop, ook omdat dit de snelste manier is om de kop omhoog te krijgen; los van het freesje. (Zoek op 'friction welding op youtube om een idee te krijgen van het probleem.)

Als dit gebeurt, meld het dan op de mailinglist, en meld welke maat kop erin zat. Zo voorkom je dat de volgende gebruiker een dure plaat verknalt omdat de passing niet perfect meer is.

Software en documentatie

Er staat een kopie van de documentatie en Software in GIT [1] -XpertMILL_CD_2_0_0_5_B88. Het lijkt er op dat DXF-import gewoon werkt.

Freesjes en loopsnelheid

De machine is geoptimaliseerd voor het frezen van dun aluminium. Dit betekend dat ze niet ideaal is voor hout. Daarom is het van belang om vrij zorgvuldig om te gaan met de instellingen want je hebt niet veel vrijheid.

Het 'mesje' van een normaal/simpel freesje moet met een snelheid van ongeveer 100 meter/minuut langs het hout gaan (en rond de 200 voor hardhout). Gaat het te snel, dan wordt het snel bot (en bij dit type frees is dat een kwestie van een paar minuten). Het freesje draait rond en heeft een omtrek van pi x diameter. Delen van die snelheid door de omtrek geeft je het aantal omwentelingen per minuut.

Dus als het freesje een diameter heeft van 6mm (en dus een omtrek van pi x 6 = 20mm) dan moet het dus 100.000/20 = 5000 rotaties per minuut maken. Dit is instelling '1' op de frees (het boekje met de tabel zit in de bovenste lade).

Bij elke slag in het rond 'eet' een freesje wat hout weg. Per mes is dit meestal tussen de 0.10mm en 0.20mm (of 0.05 voor een mooi fijne afwerking). Heb je een snijder met twee messen dan 'eet' je per omwenteling twee maal zo veel; bij 4 messen 4x zoveel.

Dat betekent dat je bij 5000 RPM x 0.10mm = ongeveer 500 mm per minuut 'eet' met een eenmessig freesje. Of 1000mm/minuut met een normale 2-snijder.

Dit wordt het uitgangspunt voor de 'feed rate'. In de praktijk doe je soms iets minder of kan je sneller gaan, met name als je het zaagsel goed kwijt kunt.

Over het algemeen kan je meer spelen met de feed rate dan met de RPMs. Het verkeerd hebben (met name te hoog) van de RPMs is al snel het eind van het freesje.

Veel van dit soort sommetjes komen uit op waarden die 'niet kunnen' - dus waarbij de frees (veel) langzamer dan 5000RPM moet draaien (wat de Kress niet kan), of waarbij de arm sneller moet gaan dan 8meter/minuut (wat de tafel niet kan). Dit betekent in de praktijk dat er een vrij nauwe band is van mogelijke waardes.

Een goed voorbeeld is te zien op: [2] (de groene band is wat `kan' - rood en geel zijn onwenselijk -- bonus voor een metric versie).

In de praktijk betekent het dat we vooral simpele één- en tweesnijders gebruiken.

1. [3]
2. [4]
3. [5]

Compressiefreesjes werken ook aardig:

1. [6]

Het is in het begin erg makkelijk om een freesje stuk te krijgen (verbranden of breken) - dus goedkoop is geen slecht idee. Als je een instelling goed hebt, is het de moeite waard om naar kwaliteitsfrezen over te stappen.

Diepte per keer

Normaal is een diepte van 1/5 tot 1/3 van de diameter van een frees 'per keer'. Dus bij een 6mm freesje doe je per pass iets van 2-3mm per keer. Dit soort dieptes zeker aanhouden als je materiaal niet goed weg kan - dus bij een diepe sleuf met plakkerig hout/stof.

Zodra je zaagsel goed weg kan (en dus niet je frees bot kan maken) kan je grotere dieptes instellen; bijvoorbeeld bij een relatief open rand.

Gebruik

1. Haal de stofafzuiging uit de houtwerkplaats en sluit deze aan (deWalt, ding met de grote groene zak) op de koppeling naast de paal/onder de PC.
2. Zet zowel de CNC machine (gele/rode draai schakelaar op de kast) als de PC (knop bovenop) aan.
3. Zet de perslucht aan (rode schakelaar naast de Lasersaur).
4. Check dat de compressor aangaat (handeltje bij de manifold).
5. Na opstarten van de PC, start je XPert Mill (midden op de desktop).

Noodstop

1. De software laat het zien als het apparaat op de noodstop staat, rechtsboven in het scherm.
2. Loop in dat geval alle knoppen na; draai ze met de klok mee om ze te resetten.
3. Druk daarna op de kleine 'R' midden boven.

Initialisatie

1. Zodra de machine is vrijgegeven, rijdt het freesportaal naar de hoek 'linksboven': aan de kant van de paal en het gereedschapsbord.
2. Dit is de (enige) plaats met positie sensors.
3. Check welk stuk gereedschap er in zit.
4. Eventueel wisselen van gereedschap:
   1. Drup op de knop 'ga naar gereedschapwisselplaat'
   2. De frees rijdt naar de meest rechte kant, midden, hoog.
   3. Druk het zwarte knopje op de frees in (links, laag) en gebruik dan sleuteltje 17 om de moer los te draaien. Doe dit voorzichtig en 'recht', de as is relatief kwetsbaar.
   4. Indien de spantang(collet) niet meekomt - gebruik dan sleutelje 10 om het voorzichtig, niet wrikkend, is te schuiven. Probeer buigen van de as te voorkomen.
   5. Span een nieuw freesje in.
5. Stel het juiste freesje in op de gebruikersinterface (midden boven) en kies de optie 'inmeten'.
6. De frees gaat nu naar de linkerkant - naar de toolsensor. Hier wordt de lengte gemeten.

Inspannen

Span een stuk hout in. Zet het goed vast. Hou de bouten/schroeven laag - zodat de frees er niet op breekt.

1. Beweeg de frees met het gele plusje naar de hoek 'linksonder' van je werkstuk.
2. Laat de frees voorzichtig zakken (rechts in interface; knop '2' voor het 'manual jog'-paneel).
3. Zorg dat je frees 0.1mm of minder boven je werkstuk zit
4. Selecteer nu de gele 'Set origin' van de balk (links). GEEL (niet rood).
5. In dit window - selecteer de pijltjes en dan 'ok' voor X,Y,Z.

Nu is je nulpunt gezet. Alle coordinaten zijn nu relatief ten opzichte van dit punt, op deze hoogte. Als je er een ander freesje in doet en die 'inmeet' wordt deze hoogte meegerekend.